လူ႐ႊန္း
ေရးသူ- ေအာင္ဇံ
ထုတ္ေ၀သူ- ေ႐ႊပိန္ညႇင္းစာအုပ္တိုက္
စာမ်က္ႏွာ- ၄၅၄၊ အ႐ြယ္- ၅ x ၇ လက္မ
အဖိုး- ၁၈ က်ပ္၊ အုပ္ေရ- ၁၀၀၀။
(က)
အစဥ္အလာ။
ေလးနက္ေသာ အဓိပၸါယ္ပါသည့္ စကားလံုး။ အေတြးအေခၚပါသည့္ စကားလံုး။ အစဥ္အလာ။ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ကို အကဲျဖတ္ရာ ေ၀ဖန္စိစစ္ရာ၌ မွတ္ေက်ာက္တခု။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုရာ၌ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္၊ စာေပေခါင္းေဆာင္။ တကယ္ကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ဆိုသည္မွာ တေခတ္မွာ တေယာက္ေလာက္ သာ ေပၚတတ္သည္။ စာေပေခါင္းေဆာင္မ်ားတြင္ ႐ု႐ွားတြင္ ေဂၚကီ။ တ႐ုတ္ျပည္တြင္ လူ႐ႊန္း။ ျမန္မာျပည္တြင္ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း။ ဘယ္သူမွ ျငင္း၍မရ။ ထင္႐ွားသည္။ သိသာသည္။ အေ၀းမွပင္ ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ ေ႐ႊေတာင္ႀကီးလို၊ ေနလို လလို။ ဘာေၾကာင့္ ျငင္းမရသလဲ။ ဘာေၾကာင့္ ထင္႐ွားသလဲ။ ဘာေၾကာင့္ အေ၀းကပင္ ျမင္ႏိုင္သလဲ။ အစဥ္အလာေၾကာင့္။ ယင္း စာေပေခါင္းေဆာင္တို႔၏ ႐ုပ္ပံုမွ ျဖာထြက္ လင္း၀င္းလ်က္႐ွိေသာ ေရာင္ျခည္ေၾကာင့္။ အစဥ္အလာ လင္းေရာင္ျခည္ေၾကာင့္။ ေနမင္းအေရာင္၊ လမင္းအေရာင္တို႔ကို ျပည္သူတို႔က ျမင္ၾကရသည္ မဟုတ္လား။
စာေပေခါင္းေဆာင္။
ေခါင္းေဆာင္ဆိုသည္မွာ လုပ္ယူ၍ ရတာမ်ိဳး မဟုတ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို နာမည္ေပး၍ ရသည္မဟုတ္။ လူသိမ်ားေသာ စာေရးဆရာလည္း စာေပေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ၿပီဟု ထင္မွတ္၍ မရ။ ျပည္သူတို႔၏ ရင္ထဲက လိုလားႏွစ္သက္ ၾကည္ညိဳေလးစား ခ်စ္ခင္ယံုၾကည္ေသာေၾကာင့္သာ သူတို႔၏ ေခါင္းေဆာင္ဟူ၍ ျပည္သူက အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ အေၾကာင္းမဲ့မဟုတ္။ သူ၏ စာေပ၊ အႏုပညာေၾကာင့္၊ သူ၏ ျပည္သူတို႔ အက်ိဳးေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေၾကာင့္၊ ျပည္သူတို႔ဘက္က အစဥ္ ရပ္တည္ေသာ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ အစဥ္အလာေၾကာင့္။ ယင္း အစဥ္အလာေၾကာင့္။
အစဥ္အလာဆိုသည္မွာ သူျဖတ္သန္းသြားေသာ ေခတ္သမိုင္းကို သူမည္သို႔ တံု႔ျပန္ေဆာင္႐ြက္သည္ ဆိုေသာ လုပ္ရပ္။ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူဘက္က မည္သို႔ ရပ္တည္သလဲဆိုေသာ သမိုင္းျဖစ္ရပ္။ ဤကား ျငင္း၍မရ။ သမိုင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္၍လည္းမရ။ စာေပပညာ႐ွင္မ်ားအဖို႔ သာ၍ မရ။ သူ၏ အေရးအသားမ်ားမွာ အျဖဴေပၚ အမည္း ထင္ၿပီးသား၊ ကမၺည္းထိုးၿပီးသား။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ႐ွာေဖြ ကိုးကား၍ ရသည္။ ဘယ္ေခတ္တုန္းက ဘာေရးခဲ့သည္။ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူဘက္ ေနသလား၊ ဖိႏွိပ္ေသာ အုပ္စိုးသူဘက္ ေနသလား။ ဤကား သူ၏ အစဥ္အလာကို ႐ွာေဖြျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤကား သူျဖတ္သန္းလာေသာ သမိုင္းေခတ္ အဆက္ဆက္တြင္ သူဘာေတြ လုပ္သလဲဆိုေသာ အစဥ္အလာ။
အစဥ္အလာသည္ သူ၏ ျပည္သူမ်ား ဆင္ႏႊဲေသာ ေတာ္လွန္ေရးႀကီးႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေပေသးသည္။ ေဂၚကီ၊ လူ႐ႊန္း၊ သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း။ ဆို႐ွယ္လစ္ ေတာ္လွန္ေရး၊ ျပည္သူ႔ဒီမိုကေရစီ ေတာ္လွန္ေရး၊ အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရး၊ ေတာ္လွန္ေရး စေသာ သူတို႔ ျပည္႐ွိ ေတာ္လွန္ေရး အသီးသီးသည္ သူတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ အစဥ္အလာမ်ားပင္ မဟုတ္ပါလား။
ေတာ္လွန္ေရးဆိုသည္ကား လက္႐ွိ စနစ္ထက္ သာလြန္ေကာင္းမြန္ေသာ စနစ္သစ္တရပ္သို႔ တဟုန္ထိုး ေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္သည္။ ေခတ္ေဟာင္း စနစ္ေဟာင္းထက္ သာလြန္ ေကာင္းမြန္ခ်င္ေသာေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္လွ်င္ ဘာေၾကာင့္ အသက္အိုးအိမ္ အဆံုး႐ႈံးခံ၍ ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲေတာ့မည္နည္း။ ေတာ္လွန္ေရး ႐ွိသကဲ့သို႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေတာ္လွန္ေရး ဆိုတာလည္း ႐ွိတတ္ေသး သည္ကို သတိျပဳဖို႔ လိုေပသည္။ တန္ျပန္ေတာ္လွန္ေရး ဟူ၍လည္း ေခၚၾကသည္။ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ေျပာင္းျပန္ သြားေနေသာ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေရးစီးေၾကာင္း။ ေတာ္လွန္ေရးက တိုးတက္ျခင္းကို ေ႐ွ႔႐ႈ၍ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေတာ္လွန္ေရးကေတာ့ ဆုတ္ယုတ္ျခင္းကို ကိုယ္စားျပဳသည္။ အစဥ္အလာ႐ွိသူသည္ ေတာ္လွန္ေရးဘက္မွ ေန၍၊ အစဥ္အလာမ႐ွိသူသည္ ဆန္႔က်င္ဘက္ေတာ္လွန္ေရးမွ ေနတတ္သည္။
တိုင္းျပည္တိုင္းတြင္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား ႐ွိသည္သာ။ ေတာ္လွန္ေရးတို႔တြင္ စာေပ၊ အႏုပညာ၊ ယဥ္ေက်းမႈဘက္မွ မီး႐ွဴးတန္ေဆာင္ ထြန္းညႇိ ေပးသူမ်ား ႐ွိစျမဲပင္။ ျပည္သူတို႔က ယင္း မီး႐ွဴးတန္ေဆာင္ အလင္းေရာင္၌ ခ်ီတက္ၾကသည္။
ယင္းသို႔လွ်င္ အစဥ္အလာ၊ ေခါင္းေဆာင္၊ ေတာ္လွန္ေရးတို႔သည္ ဆက္စပ္ေနေသာ ဓမၼတရားမ်ား ျဖစ္ၾကေပသည္။
(ခ)
လူ႐ႊန္း (၁၈၈၁ - ၁၉၃၆)သည္ တ႐ုတ္ျပည္ေတာ္လွန္ေရး၏ စာေပတပ္ဦးမွ ျပည္သူတို႔၏ ရင္ထဲကကို လိုလားႏွစ္သက္ ၾကည္ညိဳ ေလစား၊ ခ်စ္ခင္ ယံုၾကည္ျခင္း ခံရေသာ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္ေပသည္။ ဘာေၾကာင့္လဲ။ အစဥ္အလာ ႐ွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ ဘာအစဥ္အလာလဲ။ ျပည္သူတို႔၏ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ မကြဲမကြာ ဆက္စပ္ေနေသာ အစဥ္အလာ။ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေတာ္လွန္ေရး အယူအဆမ်ားကို တိုက္ခိုက္ေသာ ရဲရင့္ေသာ အစဥ္အလာ။ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႔ဘက္မွ အစဥ္မျပတ္ ရပ္တည္ခဲ့ေသာ အစဥ္အလာ။
လူ႐ႊန္း၏ ဘ၀သက္တမ္း၌ တ႐ုတ္ျပည္ ေတာ္လွန္ေရးႀကီးကို ျဖတ္သန္းသြားခဲ့သည္။ ေတာ္လွန္ေရး (၂) ဆင့္။ ဓန႐ွင္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရး။ ၁၉၁၁ ၌ ေျမ႐ွင္ပေဒသရာဇ္မင္း မန္ခ်ဴးမင္းဆက္ကို ျဖဳတ္ခ်ကာ တ႐ုတ္သမၼတႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးကာလ။ ထိုကာလ၌ လူ႐ႊန္းမွာ ငယ္႐ြယ္ေသးသည္။ ဂ်ပန္ျပည္မွ ေဆးေက်ာင္းသားအျဖစ္ ျပန္လာကာစ။ နယ္ခ်ဲ႔ဆန္႔က်င္ေရး၊ အလုပ္သမား၊ ေက်ာင္းသား၊ ပညာ႐ွင္၊ လူငယ္မ်ား လက္တြဲေသာ ေျမ႐ွင္ပေဒသရာဇ္၏ ဆန္႔က်င္ေရး၊ ၁၉၁၉ ေမလ(၄)ရက္ အေရးေတာ္ပံုတြင္ကား လူ႐ႊန္းကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္လာေတာ့သည္။
ယင္းေမလ(၄)ရက္ အေရးေတာ္ပံုၿပီးေနာက္ တ႐ုတ္ျပည္၏ ေတာ္လွန္ေရးသည္ ဒီမိုကေရသစ္ ေတာ္လွန္ေရးဟူေသာ က႑သစ္သို႔ ကူးေျပာင္းလာသည္ဟု အဆို႐ွိေပသည္။ သည္ကာလ ပတ္၀န္းက်င္ ေလာက္ကစ၍ လူ႐ႊန္း၏ စာေပတို႔သည္ ထက္ျမက္ ေတာက္ပလာေပသည္။ ထိုအခါက လူ႐ႊန္းသည္ အသက္ (၃၈) ႏွစ္ခန္႔ လူငယ္စာေရးဆရာ ျဖစ္ေပသည္။
၁၉၁၈ တြင္ ေရးေသာ 'အ႐ူးေန႔စဥ္မွတ္တမ္း' ၀တၳဳသည္ သူ၏ စာေပသစ္က႑တြင္ မွတ္တိုင္တတိုင္ ျဖစ္သည္။ ေျမ႐ွင္ပေဒသရာဇ္ မိသားစု၏ ဆိုး႐ြားပံုကို သ႐ုပ္ေဖာ္ထားေသာ ၀တၳဳ ျဖစ္သည္။ သည္၀တၳဳကစ၍ လူ႐ႊန္းသည္ ျပည္သူတို႔၏ အသည္းစြဲ စာေရးဆရာအျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့ေပသည္။ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရး၏ ဖြားဘက္ေတာ္ စာေပသစ္ ယဥ္ေက်းမႈတပ္ကို စည္း႐ံုးလိုက္ျခင္း မည္ေပသည္။ စာဖတ္သူလူထု လြယ္ကူ ႐ွင္းလင္းစြာ နားလည္ႏိုင္ေသာ ေန႔စဥ္သံုး စကားလံုး စာသားျဖင့္ ေရးသားေသာ ၀တၳဳျဖစ္၍ ေခတ္သစ္တ႐ုတ္ စာေပသမိုင္း၏ မွတ္တိုင္လည္း ျဖစ္ေပသည္။
လူ႐ႊန္း၏ စာေရးဆရာဘ၀ မာတိကာကား ဘက္စံုလွေပသည္။ ၀တၳဳေရးဆရာ၊ ကဗ်ာေရးဖြဲ႔သူ၊ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ၊ လူငယ္သစ္ မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ၊ စာေပသမိုင္းဆရာ၊ စာေပပါေမာကၡ၊ လက္၀ဲစာေရးဆရာအသင္း တည္ေထာင္သူ၊ ဘာသာျပန္ဆရာ။ ၀တၳဳဆရာအျဖစ္ကား သူသည္ တ႐ုတ္ျပည္ ဘ၀အလႊာစံု၊ ခဲစားမႈအစံုကို ၀တၳဳတိုေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္ ဖြဲ႔ႏြဲ႔ခဲ့သည္။ ကဗ်ာအနည္းငယ္ ေရးသည္။ ေ၀ဖန္ေရးဆရာ အျဖစ္ကား ဆန္႔က်င္ဘက္ ေတာ္လွန္ေရး အယူအဆမ်ားကို ျပတ္သားထက္ျမက္ေသာ ႏိုင္ငံေရး၊ အေတြးအေခၚေရး ေ၀ဖန္စာ ေျမာက္ျမားစြာျဖင့္ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္။ သူက 'ေတာ္လွန္စာေပ' ဟူေသာ တံဆိပ္ကပ္ကာ ဟန္ေရးျပေနသူမ်ားကို အျမင္ကပ္ေနပံု ရသည္။ သူက တကယ့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမွ ေတာ္လွန္ေရးစာေပကို ေရးႏိုင္သည္ဟု ေ၀ဖန္ထားသည္။ သူသည္ အတုႏွင့္ အစစ္ကို ခြဲျခားရန္ သတိေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေတာ္လွန္ေရးသမားကို ကြဲျပားေအာင္ စီစစ္ေပးျခင္း သေဘာ။ အထူးသျဖင့္ ခ်န္ေက႐ွိတ္၏ ကူမင္တန္ အစိုးရလက္ထက္ ႐ႈပ္ေထြးေနေသာ အယူအဆမ်ား ယွက္သန္းေနသည့္ ကာလ၌ စာဖတ္ေသာ ျပည္သူတို႔သည္ လူ႐ႊန္း၏ ေ၀ဖန္ေရး ေဆာင္းပါးမ်ားကို ဖတ္ၿပီး ထင္လင္း ၾကည္လင္ျခင္း ျဖစ္ၾကရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူ႐ႊန္း၏ ေ၀ဖန္ေရးေဆာင္းပါးမ်ားကို ေစာင့္ဖတ္ရသည္ဟု အဆို႐ွိသည္။
သူသည္ လူငယ္သစ္မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ရင္း တိုးတက္ေသာ လူငယ္ပညာတတ္ ပိုင္းကို စည္း႐ံုးသည္။ သူသည္ ရသစာေပ ဖြဲ႔ႏြဲ႔ရာ၌သာ ေတာ္သည္ မဟုတ္ေသး။ တ႐ုတ္၀တၳဳသမိုင္းကို ျပဳစုေသာ စာေပသမိုင္းဆရာလည္း ျဖစ္သည္။ ပီကင္း၊ ေအမိြဳင္၊ ကန္တုန္ စေသာ တ႐ုတ္ျပည္႐ွိ တကၠသိုလ္မ်ား၌ စာေပပို႔ခ်ေသာ ပါေမာကၡျဖစ္သည္။ ပါေမာကၡအျဖစ္ ေခတ္သစ္တ႐ုတ္စာေပကို သင္ၾကားရင္း ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ား၏ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရးဘက္မွ ရပ္တည္ေပးသည္။ ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ားက သူ႔ကို ရဲေဘာ္အျဖစ္ ခ်စ္ခင္ ယံုၾကည္ၾကသည္။ ၁၉၃၀ ပတ္၀န္းက်င္၌ လက္၀ဲ တ႐ုတ္စာေရးဆရာ ေလာကတြင္ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ေတာ္လွန္ေရး သေဘာထားမ်ားျဖင့္ ႐ႈတ္ေထြးကာ အေရာေရာ အေႏွာေႏွာ ျဖစ္ေနစဥ္ သူသည္ ၾကည္လင္ ျပတ္သားေသာ ဦးတည္ခ်က္ျဖင့္ လက္၀ဲစာေရးဆရာ အသင္းဟူေသာ စာေရးဆရာအဖြဲ႔အစည္းကို အခ်ိန္ကိုက္ တည္ေထာင္ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။ ထိုအခ်ိန္ကား ခ်န္ေက႐ွိတ္ ကူမင္တန္အစိုးရက ျပည္သူမ်ားကို မညႇာမတာ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္စြာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္လ်က္ ႐ွိေနၿပီး တဘက္တြင္ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီက လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏႊဲလ်က္ ႐ွိေနသည္။ ယင္းသို႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးတို႔ အားၿပိဳင္ေနၾကစဥ္ ယင္းအခ်ိန္ကာလ၌ လူ႐ႊန္းက တ႐ုတ္ လက္၀ဲစာေရးဆရာအသင္း ဖြင့္ပြဲတြင္ 'ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ကေတာ့ ဒီကေန႔ လက္၀ဲစာေရးဆရာေတြဟာ လက္ယာ စာေရးဆရာအျဖစ္ ကူးေျပာင္းသြားဖို႔ အင္မတန္လြယ္ပါတယ္။ အဲဒါကို အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ မွန္ခန္း ဆို႐ွယ္လစ္ေတြလို႔ ေခၚပါတယ္' ဟု ေျပာခဲ့ေပသည္။ သူသည္ နယ္ျခားမ်ဥ္းေၾကာင္းကို သတ္မွတ္ေပးလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။
လူ႐ႊန္းသည္ ဘာသာျပန္ဆရာ အျဖစ္ ၀တၳဳမ်ားကို ဘာသာျပန္သူတေယာက္ ျဖစ္သည္။
လူ႐ႊန္းသည္ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔ အခြင့္အေရးအသင္း စေသာ ျပည္သူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၌ ပါ၀င္ ေဆာင္႐ြက္သည္။ အလုပ္သမားသပိတ္၊ ေက်ာင္းသားသပိတ္ စေသာ ျပည္သူ႔ဘက္မွ လူထုလႈပ္႐ွားမႈကို အားေပးသည္။ သူသည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၀င္ တေယာက္ကား မဟုတ္။ သူ႔ကို ေမာ္က 'တ႐ုတ္ျပည္ယဥ္ေက်းမႈ ေတာ္လွန္ေရးႀကီး၏ ေသနာပတိခ်ဳပ္' ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ ေတာ္လွန္ေရး အစဥ္အလာလည္း႐ွိ၊ စာေပေရးသား ဖြဲ႔ႏြဲ႔မႈကလည္း အႏုပညာ ေျမာက္သျဖင့္ ျပည္သူတို႔၏ ရင္ထဲကကို လိုလား ႏွစ္သက္ ၾကည္ညိဳ၍ ေလးစား ခ်စ္ခင္အပ္ေသာ စာေပ ေခါင္းေဆာင္ ဆရာႀကီးတဆူအျဖစ္ ေနလေရာင္၀ါ ထင္႐ွားျခင္း ျဖစ္သည္။
ေအာင္ဇံသည္ လူ႐ႊန္း၏ အတၳဳပၸတၱိကို စာအုပ္ အကိုးအကားမ်ားျဖင့္ ျပဳစုထားေပသည္။
ဗညားသီဟ(ဒဂုန္တာရာ)
[ဗညားသီဟ ကေလာင္နာမည္နဲ႔ ၁၉၇၆ မွ ၁၉၈၁ ခု ေမလအထိ- မိုးေ၀စာေပမဂၢဇင္းတြင္ စာေပစစ္တမ္း က႑မွာ ေရးသားခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို စုေပါင္းထုတ္ေ၀ထားတဲ့ 'စာေပစစ္တမ္း-ဗညာသီဟ' စာအုပ္၊ ပထမအႀကိမ္၊ ၁၉၉၇ ၾသဂုတ္ မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါတယ္။]
