ဥတၱရၿမိဳ႕ ေရးသူ- ၿငိမ္းေအးအိမ္

ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းက မီးရထားလမ္းဆုံးၿမိဳ႕ေလး တစ္ၿမိဳ႕ဆီ ကြၽန္ေတာ္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ 'ျမစ္ႀကီးနား'ပါ။

သူ႕ကို (အဲဒီၿမိဳ႕ကို) ျမန္မာျပည္ရဲ႕ 'ဥတၱရၿမိဳ႕ေတာ္'လို႕ သတ္မွတ္ေကာင္းသတ္မွတ္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ကြၽန္ေတာ္အေနနဲ႕ေတာ့၊ အျခားေသာနယ္ၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ခ်ဳိ႕ေတြထက္ သိပ္ေတာ့ျဖင့္ ထူးၿပီးျခားနား ေနလွတယ္လို႕ မထင္မိပါဘူး။

အဲဒီၿမိဳ႕မွာ လူနဲ႕ေလာဘေဒါသဟာ ထူလိုက္ပါးလုိက္ ေဒြးေရာ ယွက္တင္တည္ရွိေနပါတယ္။ ႏုပ်ဳိျခင္းနဲ႕ အိုမင္းမႈဟာ လင္းလိုက္မႈန္လိုက္ ပ်ဳိးျပက္လက္ေန ပါတယ္။ ဒုကၡနဲ႕သုခဟာ သိပ္သည္းလိုက္၊က်ဲေတာက္လိုက္ ေပ်ာ္ဝင္ေနပါတယ္။ တစ္ခါတရံ ေနျပင္းလိုက္၊ ေျခာက္ေသြ႕လိုက္။ တစ္ခါတေလ မေတာ့ ခ်မ္းခိုက္ခိုက္တုန္လိုက္၊ ၿမိဳ႕တစ္ဝက္ကုန္ခမန္း ေရလႊမ္းလိုက္။

ၿမိဳ႕ရဲ႕ တစ္ခ်ဳိ႕ေနရာဟာ ရိုးသားတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ေနရာက ေကာက္က်စ္တယ္။ တစ္ေနရာမွာ ေဖၚေရြမႈ ကိုေတြ႕ရၿပီး၊ သိပ္မေဝးတဲ့ ေနာက္တစ္ေနရာမွာ သက္ဦးဆံပိုင္ ေခတ္ဆီက အရိပ္အေငြ႕ေတြ ျမင္ရမယ္။ သိပ္ကံေကာင္းရင္ေတာ့ မင္းေလာင္းတစ္ပါးလို ဝတ္စားဆင္ယင္မႈနဲ႕ ဘူတာနားတစ္ဝိုက္ ျမင္းစီးၿပီး လွည့္လည္ သြားလာေနသူကိုေတာင္ ေတြ႕ျမင္ရဖူးႏိုင္တယ္။
ေသာက္ေသာက္လဲ ခ်မ္းသာျခင္းရဲ႕ ျပယုဂ္ အေဆာက္အုံေတြကို ခင္ဗ်ား ျမင္ႏိုင္ၿပီး၊ ေအာက္ဆုံးလႊာက သက္ႀကီးရြယ္အိုနဲ႕ ကေလးငယ္ တစ္ခ်ဳိ႕ေတြရဲ႕ ခ်ဳိ႕ငဲ့မႈကိုလည္း ထုံးစံအတိုင္း မပ်က္မကြက္ေတြ႕ ျမင္ရႏိုင္ပါတယ္။ သုံးမကုန္ေအာင္ ရွာေဖြစုေဆာင္း ႏိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ ေငြေၾကးေတြကို ဖင္ခုထိုင္ၿပီး ဒီၿမိဳ႕ထက္ က်ယ္ေျပာတဲ့ အခင္းအက်င္းရွိရာကို လွမ္းေမွ်ာ္ ၾကည့္ေနသူ ('ေလာပန္း' ႏွင့္အျခား အမည္နာမရွိသူမ်ား) ေတြ ရွိေနသလို၊ ၾကက္ယက္သလို ရွာေဖြစားေသာက္ေနၾကရွာတဲ့ ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕ အထင္ကရ ''မိုးမလင္းေစ်း'' ဆိုတာလည္းရွိ ေနျပန္ပါတယ္။ အလားတူ ၿမိဳ႕ေပါင္း ဘယ္ႏွ ၿမိဳ႕ေလာက္ ဒီကမၻာေပၚမွာရွိေနေၾကာင္း ကြၽန္ေတာ္မသိပါ။ ၿမိဳ႕ေတြအေၾကာင္း စံနစ္တက် မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ ပရိုဂရမ္တစ္ခု ေပၚေပါက္ေနၿပီ ဆိုတာလည္း ကြၽန္ေတာ္ မၾကားဖူးေသး။ ကမၻာေက်ာ္ 'လီဒို' လမ္းမႀကီးဟာ ဒီၿမိဳ႕ကို ျဖတ္သြားဖူးပါတယ္။ 'ပညာအရည္အခ်င္း' လို႕ ေခါင္းစဥ္တပ္ထားတဲ့၊ ကိုယ္ေရးရာဇဝင္ ကြက္လပ္မွာ 'ေခသူမဟုတ္'လို႕ ျဖည့္သြင္းေရးသားခဲ့ဖူးသူ ပြင့္လင္းရိုးရွင္းေသာ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ ဒီၿမိဳ႕မွာေနထိုင္ခဲ့ဖူးတယ္။ 'စိနတိုင္း' က ၿမိန္ေရယွက္ေရ မက္မက္စက္စက္ ၿမိဳဝါးစားသုံးေနတဲ့ ျပည္နယ္ထြက္ ေက်ာက္စိမ္းရိုင္းမ်ားစြာ ဒီၿမိဳ႕မွာ ဧည့္သည္လုပ္ခဲ့ဖူးတယ္။ 'ေမခ' နဲ႕ 'မလိခ' ဖူးစာဆုံၿပီး 'ဧရာဝတီ'ကို ေမြးခဲ့တာ ဒီၿမိဳ႕ရဲ႕ အထက္ဘက္ နားေလးမွာေပါ့။ ဧရာဝတီကို ေမြးဖြား သန္႕စင္ခဲ့တဲ့ ျမစ္ႏွစ္စင္းရဲ႕ ၾကမ္းျပင္မွာေတာ့ ေရႊမႈန္ေရႊခဲေတြ လက္လက္ႀကဲေနတယ္။

အခုေတာ့ျဖင့္ 'ၿမိဳ႕' ဟာ ခါးလ်ားရွည္တဲ့ တံတားတစ္စင္းနဲ႕ ဧရာဝတီ အေရွ႕ဘက္ကမ္းကို 'ေၾကာင္းလမ္း' ထားေလရဲ႕။ သူ႕ ၾကည့္ရတာ (၂၁)ရာစု ေရာက္မွ သြားလမ္းသာလို႕ လာလမ္းေျဖာင့္ေအာင္ ေဖါက္လုပ္ထားတဲ့ လမ္းေတြကို ၾကည့္ရင္း ဒုတိယကမၻာစစ္တုန္းက သူ႕ ရင္ခြင္ထဲမွာ ေသြးစီးစက္လက္၊ ဒဏ္ရာေဟာက္ပက္နဲ႕ က်ဆုံးခဲ့ရရွာသူ မ်ားစြာကို ေမ့ေလ်ာ့ ေနေလေရာ့သလား မဆိုႏိုင္ဘူး။ ၿမိဳ႕ရဲ႕ သမိုင္းဟာ ေဟာသလို လူေတြကို ျမင္ဖူး၊ ႀကဳံဖူးခဲ့တယ္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႕ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစုံ ျမန္မာ့မ်ဳိးခ်စ္ သူရဲေကာင္းမ်ား၊ အဂၤလိပ္စစ္သား၊ အေမရိကန္စစ္သား၊ အာဖရိကန္စစ္သား၊ အိႏၵယႏြယ္ဖြားစစ္သား၊ ဂ်ပန္စစ္သား၊ 'ခ်န္ေကရွိတ္' ရဲ႕ တရုတ္ စစ္သားမ်ား။ ၿဗဴ၇ိုကရက္မ်ား၊ ေလာပန္းမ်ား၊ ဘိန္းစားမ်ား၊ လား ေက်ာင္းသားမ်ား၊ သူတို႕ရဲ႕ အသက္ေတြကို အလို ေလာဘထဲမွာ ထုပ္ပိုး သိမ္းဆည္းထားတဲ့ ကုန္သည္မ်ား။ မ်ဳိးခ်စ္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၊ သာသနာျပဳ သူေတာ္စင္မ်ား၊ ေဘာင္းဘီ တစ္ဘက္ခ်၊ တစ္ဘက္ လိပ္တင္ထားတဲ့ ေတာင္တန္းမ်ားေပၚက ေဒသခံ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား။

ၿမိဳ႕ဟာ စစ္သားေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ 'ဟန္းေကာ' ထဲကို အစာျဖည့္ေပးခဲ့ရဖူးတယ္။ သူတို႕ တစ္ေတြရဲ႕ လက္နက္ခဲယမ္း၊ စားနပ္ရိကၡာ၊ ေဆးဝါး၊ ေလာင္စာ၊ တန္ခ်ိန္ေပါင္းမ်ားစြာကို လိုရာအေရာက္ ထမ္းပိုး သယ္,မ ေပးခဲ့ရ ဖူးတယ္။ လူေတြ၊ ျမင္း/လားေတြရဲ႕ ေျခသလုံးနဲ႕ ပခုံးကို အသုံးျပဳၿပီးေပါ့။ နီးရာဓားကို ေၾကာက္လို႕ စစ္သတင္း တစ္ခ်ဳိ႕ကို ဖုံးၿပီး စစ္သတင္း တစ္ခ်ဳိ႕ကို ေဖၚခဲ့ရ ဖူးတယ္။ ကင္ေပတိုင္ရဲ႕ ဓားသြားမွာ လည္ပင္းျပတ္ ပါသြားခဲ့ဖူးတယ္။ ေဂါရာစစ္သားရဲ႕ လွံစြပ္ဖ်ားမွာ ရင္ဘတ္ ပြင့္သြားခဲ့ ရဖူးတယ္။ ၿမိဳ႕ကေလးက စုေဆာင္းထားတဲ့ စစ္နဲ႕ ပတ္သက္သမွ် 'ဒ႑ာရီ' ေတြဟာ စြယ္စုံက်မ္း တစ္အုပ္စာေလာက္၇ွိမယ္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္၊ ျပည္တြင္းစစ္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ စသျဖင့္ 'စစ္'ေတြနဲ႕ခ်ည္းပဲ အလိုမတူပဲလက္ထပ္ထိမ္းျမားခဲ့ရ၊ အတူေနထိုင္ခဲ့ရတဲ့ ၿမိဳ႕ကေလး ခမ်ာ စစ္ဆိုတဲ့အသံကို မၾကားခ်င္ေတာ့လို႕ ေရေတာင္ 'စစ္' မေသာက္ခ်င္ေတာ့ဘူး ေျပာတယ္။

ခုေတာ့ျဖင့္၊ ဒီေျမျပင္မွာ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကဖူးသူ အားလုံးရဲ႕ ေျခရာေတြဟာ ကုန္လြန္ခဲ့တဲ့ အခ်ိန္နဲ႕၊ ေဖါက္လုပ္ထားတဲ့ လမ္းေတြ ေအာက္မွာ လြယ္လင့္တကူ ေပ်ာက္ဆုံး သြားခဲ့ေလေရာ့သလားလို႕ ေတြးေတာစရာ ပါပဲ။ ေလယဥ္ပ်က္လာရွာသူ၊ အရိုးအိုးေကာက္ရင္း ဆုေတာင္းသူတစ္ခ်ဳိ႕ ရဲ႕ ရင္ထဲမွာေတာ့ အဲဒီသမိုင္းဟာ ထင္ရွား လင္းပ်က္ေနတုန္း ထင္ပါ့။ သမိုင္းေျခရာေတြလို ေပ်ာက္ကြယ္ သြားရေတာ့မယ့္ လူသား မ်ဳိးႏြယ္စု တစ္ခုလည္း ဒီၿမိဳ႕ေလးရဲ႕ ဟိုး ေျမာက္ဘက္ေဝးေဝးက ေရခဲေတာင္တန္းေတြဆီမွာ ရွိေနျပန္ပါတယ္။ 'ထရုန္' လို႕ေခၚတဲ့ ျမန္မာ့ တိုင္းရင္းသား မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ခုဟာ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ဆီ ေရာက္ေတာ့ လူဦးေရ ေျခာက္ေယာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္ ေျပာရင္ ခင္ဗ်ားက ပုံျပင္တစ္ပုဒ္ ေျပာျပ ေနတယ္လို႕ ထင္မွာလား။ ''ေတာမွာ သြားေျပာ'' လို႕ ေဒါသတႀကီး ေငါက္ငမ္းလႊတ္ မွာလား။ စိတ္မဆိုးပါနဲ႕။ အမ်ဳိးေပ်ာက္မွာ စိုးေၾကာက္ၿပီး ထိမ္းသိမ္းထားရတဲ့ အျခားအရာေတြလည္း ဒီၿမိဳ႕ဝန္းက်င္မွာ ရွိေနပါ ေသးတယ္။ 'ဟူးေကာင္း' ေတာင္ၾကားက က်ားမ်ား ထိမ္းသိမ္းထားတဲ့ က်ားေဘးမဲ့ ဥယ်ာဥ္ပါ။ ေဘးမဲ့ ဥယ်ာဥ္ဟာ ဧရိယာ မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာက်ယ္ ပါတယ္။ ဘယ့္ႏွယ္လဲ။ လူ႕အမ်ဳိး ေပ်ာက္ကာနီးမွာ ကမၻာ့ က်ားမ်ဳိး မေပ်ာက္ေအာင္ ထိမ္းသိမ္း ေဆာင္ရြက္ေနရတဲ့ ဒီ အစီအစဥ္ကိုျဖင့္ ခင္ဗ်ား သေဘာက်တယ္ ဟုတ္စ။

ၿမိဳ႕လည္ေခါင္မွာေတာ့၊ အရိုးအသားအသစ္၊ ၾကြက္သား အသစ္တပ္ဆင္၊ မိတ္ကပ္အသစ္ လိမ္းက်ံလို႕ ဝါမဆိုမီ အစြံထုတ္ေတာ့မယ့္ သတို႕သမီး စတိုင္လ္နဲ႕ အလွဆုံး ျပင္ဆင္ထားတဲ့ ဘူတာရုံႀကီးဟာ သူ႕ရင္ဝ တည့္တည့္ကို ထုတ္ခ်င္းေပါက္ ထိုးေဖါက္ဝင္ေနသူ စစ္လက္က်န္ ရထားလမ္းေဟာင္းႀကီးကို မဖယ္ရွား ႏိုင္ေသးဘူး။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ လမ္းေဟာင္းေပၚမွာ ေတာက္ေတာက္ပပ အေရာင္ဆင္းနဲ႕ တရုတ္ျပည္လုပ္ တြဲသစ္ႀကီးေတြ စုန္ဆန္ေျပးလႊားေနတာ ခင္ဗ်ား ျမင္ရႏိုင္ပါၿပီ။ ဒီကေန႕ လူေတြဟာလည္း စစ္အတြင္းက လူေတြလိုပါပဲ။ ရထားဥႀသသံကို နားေထာင္လိုက္။ ဘူတာထဲ ရထားႀကီးဝင္လာတာ အရွင္လတ္လတ္ျမင္ ရရင္ကို ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာျဖစ္လိုက္။ အထုပ္အပိုးကိုယ္စီဆြဲၿပီး ရထားႀကီး ေပၚတက္သြားလိုက္၊ ဆင္းလာလိုက္။ လာသူကို ႀကိဳဆိုလိုက္၊ ျပန္သူကို ႏႈတ္ဆက္လိုက္နဲ႕ေပါ့။

ျမစ္ႀကီးတစ္စင္းရဲ႕အနားမွာ လဲေလ်ာင္းေနတဲ့ ဒီၿမိဳ႕ဟာ ကမၻာစစ္ဒဏ္ကိုလည္း ရင္ဖြင့္ခံခဲ့ရ၊ ျပည္တြင္းစစ္ ဒဏ္ကိုလည္း ေက်ာခင္းခံခဲ့ရ ေပသေပါ့။ သူ႕ကို ေၾကကြဲစရာေတြ ဗလပြ၊ ၾကြယ္ဝစရာေတြ အနႏၱနဲ႕ ၿမိဳ႕လို႕ ေျပာျပန္ရင္လည္း လြန္မယ္မထင္ပါ။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တူးေဖၚရယူခဲ့ၾကၿပီးေပမယ့္ ကေန႕ထိ မကုန္ ခမ္းႏိုင္ေသးတဲ့ ကမၻာေက်ာ္ အစိမ္းေရာင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေတြဟာလည္း ၿမိဳ႔ေလးရဲ႕ မလွမ္းမကမ္းမွာ။

'ေရႊ' လို႕ေခၚတဲ့ အဝါေရာင္သတၱဳေတြကလည္း ေမချမစ္ ေအာက္ၾကမ္းျပင္က ထြက္လိုက္၊ 'ဟူးေကာင္း' ခ်ဳိင့္ဝွမ္းက ေပၚလာလိုက္နဲ႕ ' သိုက္'ေပါင္းမ်ားစြာ စည္ကားရာ။

မိုလစ္ဒီနမ္၊ ခဲ၊ သြပ္၊ သံ၊ ဝူဖရမ္၊ ေက်ာက္မီးေသြးေတြဟာ ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ ေတာင္တန္းေတြဆီမွာ ေစးျပစ္ဥခဲ ဖြဲ႕တည္လို႕။ သူ အမူးလြန္လာတဲ့ တစ္ခါတစ္ခါမွာေတာ့ ၿမိဳ႕ကေလးဟာ ရင္ေကာ့ေခါင္းေမာ့ ၿပီး ခုလိုႀကဳံးဝါး တတ္ျပန္တယ္။ ''အဆင္းရဲဆုံးႏိုင္ငံဆိုတဲ့ မလိုတမာအသံဟာ ဘယ္ကမၻားယံကို ထိမွန္ၿပီး ပဲ့တင္ျပန္လာ ေနတာတုန္းကြ၊ မင္းတို႕ ဘာမွ ေျပာစရာအေၾကာင္းမရွိဘူး၊ ဆင္းရဲတယ္ မဆင္းရဲဘူး သိခ်င္ရင္ ငါ့ဆီလာလွည့္'' တဲ့။ ဟုတ္လားေတာ့ မသိပါဘူး။ သူမူးလာတိုင္းမွာ ဒီႀကဳံးဝါးသံကို ၾကားၾကားေနရတာေတာ့ အဟုတ္ပဲ။

တစ္ေလာတုန္းဆီက ႏွစ္မ်ားမွာေတာ့ ဧရာဝတီျမစ္ေရလွ်ံ သတဲ့။ ေတာင္ေပၚမိုးေတြ သိပ္မ်ားလို႕။ ျမစ္ဖ်ားမွာ ေတာျပဳန္းလို႕။ Glacial lake outbrust floods (GLOFs) ဆိုလားပဲ၊ ဟိမဝႏၱာက ဂလက္စ္ဆီ ေရခဲအိုင္ႀကီးေတြ အရည္ေပ်ာ္က်လို႕၊ စသျဖင့္ ေယာ္မွန္းရမ္းသန္း ေျပာၾကတယ္။ ဘယ္ဟာ ဘယ္အခ်က္ မွန္တယ္မသိေပမယ့္ ျမစ္ေရဟာ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေလာက္ေအာင္ လွ်ံတက္ခဲ့တာေတာ့အမွန္ပဲ။ အန္ဂ်ီအို (NGO) တစ္ခုမွာ သဘာဝဝန္းက်င္ထိမ္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ပညာရွင္ သူငယ္ခ်င္း တစ္ေယာက္ဆီက ၿဂိဳလ္တုက ရိုက္ထားတဲ့ ပုံေတြယူၾကည့္မိတယ္။ ဟုတ္ေပသားပဲ။ ၿမိဳ႕ေလးဟာ ေသြးအားနည္း လူမမာ တေယာက္လို၊ အစိမ္းေရာင္ အားနည္းတဲ့ ေရာဂါခံစားေနရတာ ေတြ႕မိတယ္။ ၿမိဳ႕ကေလးနဲ႕ သူ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ အေၾကာင္း ေတြေတြေလး ေတြးေနမိရာက 'ေပၚျပဴလာ' ဂ်ာနယ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ေရးခဲ့ဖူးတဲ့ ေဆာင္းပါး တပုဒ္ဆီ စိတ္ေရာက္သြားခဲ့ရ ျပန္တယ္။ ေရးခဲ့ဖူးတာ ဒီလိုပါ။

လူသားမ်ားအတြက္ သို႕မဟုတ္၊ လူသား ေတြသုံးစြဲဖို႕ပစၥည္းမ်ား ေထာက္ပံ့ေရးအတြက္ လမ္းပြင့္ေစရန္ ထိုသစ္ေတာမ်ားကို ရွင္းပစ္ ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို သစ္ေတာမ်ားကို -
က။ သစ္မာအတြက္ သစ္လုံးထုတ္သည္။
ခ။ ကြၽဲႏြားၿခံႏွင့္ ဝင္ေငြရသီးႏွံ စိုက္ခင္းမ်ားအတြက္ သုံးသည္။
ဂ။ ဆည္ေျမာင္းတမံေဆာက္လုပ္၍ ေရလႊမ္း ေစသည္။
ဃ။ လမ္းမ်ားႏွင့္ သတၱဳတြင္းမ်ား ေဖါက္သြယ္ ေဆာက္လုပ္ရန္ဖ်က္ဆီးသည္။
င။ ေဒသခံျပည္သူတို႕အတြက္ ေဆာက္လုပ္ေရး ပစၥည္းျဖစ္ေစ၊ ေလာင္စာျဖစ္ေစ ေထာက္ပံ့ေပးရန္ ခုတ္လွဲပစ္သည္။

ကြၽန္ေတာ္ ေတာ္ေတာ္ၿဖဳံသြားပါတယ္။ ကမၻာႀကီးဟာ ၿပီးၿပီးေရာ ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ ေနတာမွ မဟုတ္ပဲ။ သူ႕ကိုယ္ေပၚက သစ္ပင္ေတြကို ဘာ့အတြက္၊ ဘယ္လို ခုတ္လွဲသုံးစြဲ ေနၾကတယ္ ဆိုတာကို ခြဲခြဲျခားျခား ေသေသခ်ာခ်ာ မွတ္သားထားတာပဲ။ အပိုဒ္(ခ)မွာ ဝင္ေငြရ သီးႏွံစိုက္ခင္း မ်ားအတြက္ဆိုၿပီး ခပ္ေပါ့ေပါ့ ေဖ်ာ့ေရးထား လို႕သာ ေတာ္ေတာ့တယ္။ တကယ္က အဲဒီအပိုဒ္ အတြက္ကုန္ခဲ့တာကမွ အလဟသ။ စပါးစိုက္ဖို႕ အတြက္ သစ္ပင္ေတြကို အႀကီးအေသး အငုတ္ မက်န္ မီးရိႈ႕ျပစ္ၾကတာ။ 'ျပာ' လုပ္လိုက္ၾကတာ။ ဘယ္မွာမွ ျပန္သုံးလို႕မရ။ သစ္ပင္ေသက ဝင္ေငြ တစ္ျပားမွမရ။ လုပ္အားအရႈံးခံ ရႈိ႕ပစ္ခဲ့ၾကတာ။

ကြၽန္ေတာ္တို႕ ႏိုင္ငံမွာ ေတာင္ယာခုတ္ အသက္ေမြးရတဲ့ ေတာင္ေပၚေနတိုင္းရင္းသား မိသားစုေတြ အနည္းဆုံး ငါးေသာင္းေလာက္ေတာ့ ရွိတယ္။ ဒီမိသားစုေတြ တစ္ႏွစ္စားဖို႕ ေတာင္ယာ စပါးစိုက္ ၾကမယ္။ အနည္းဆုံး တစ္အိမ္ေထာင္ သုံးဧကေလာက္စိုက္မွ ေလာက္င ၾကမွာ။ ဒါဆို ဒီမိသားစု ငါးေသာင္းေလာက္က တစ္ႏွစ္မွာ ခုတ္ၿပီး မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခဲ့တဲ့ သစ္ေတာဧက ဘယ္ေလာက္ ရွိမလဲ။ မွန္းစမ္း။ အာလိုလို . .၊ ေလာင္စာ မျဖစ္၊ အိမ္ယာမျဖစ္၊ တံတားမျဖစ္၊ ကားမျဖစ္ပဲ အလကားပဲတင္း မီးရိႈ႔ပစ္ေနတဲ့ သစ္ေတာေတြ တစ္ႏွစ္ကို (၂၆ဝ) စတုရန္းမိုင္ ေလာက္ ရွိေနပါေရာလား။ အဲ ေလာက္မ်ားတဲ့ အပင္ေတြကို ရႈိ႕ပစ္လို႕ ထြက္လာမယ့္ အပူေငြ႕၊ ကာဗြန္ဒိုင္ ေအာက္ဆိုက္ေတြ ကမၻာႀကီးကို ဘယ္ေလာက္ အေနရခက္ေစမလဲ။ သစ္ပင္ေတြ ကုန္သြားေတာ့ ေျမႀကီးက သူ႕အေပၚ ရြာခ်တဲ့ မိုးေရေတြကို အရင္လို စုပ္ယူမထိမ္းသိမ္းႏိုင္။ ေရေတြက အပင္မဲ့ ေတာင္ေစာင္းေတြ တစ္ေလွ်ာက္ အတားဆီးမဲ့ ဒလေဟာစီးရင္း ေျမဆီလႊာေတြကို တိုက္စားသြား။ (ဒါ့ေၾကာင့္ ခုတ္ယူထားတဲ့ ေတာင္ယာေတြမွာ ၂ႏွစ္ထက္ပို ၿပီးစိုက္ပ်ဳိး စားေသာက္လို႕ မရတာေနမွာ)။ စိုက္ပ်ဳိး မရေတာ့ ေနာက္ထပ္ေတာင္ယာခုတ္၊ ခုတ္ေတာ့ကုန္၊ ကုန္ေတာ့ျပဳန္း၊ ျပဳန္းေတာ့ပူ၊ ပူေတာ့ ရာသီေျပာင္း။ ဟူး . . ဘယ္ဘက္က ၾကည့္ၾကည့္ ေကာင္းကြက္ကိုမရွိပါလား။ ဘုရား . . ဘုရား ကြၽန္ေတာ္ေတြးေနတာ ကမၻာႀကီး မသိပါေစနဲ႕။

(ကြၽန္ေတာ္ အဲသလိုေရးသားေဖၚျပခဲ့ဖူးတယ္)

ဘာပဲေျပာေျပာ၊ ေနထိုင္စားေသာက္မႈပုံစံ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ပုံစံေတြမွာေတာ့ 'ၿမိဳ႕' ဟာ အျခားေသာ သူနဲ႕ေခတ္ၿပိဳင္ၿမိဳ႕ေတြနဲ႕ေတာ့ အေတာ္တူလာပါၿပီ။ ေနာက္က်မက်န္ရစ္ေအာင္ အမီလိုက္ေနၿပီလို႕ ဆိုႏိုင္ေကာင္းပါတယ္။

ရန္ကုန္၊ မႏၱေလးၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ 'ဒင္းဆမ္း' နံနက္စာရသလို၊ ကြၽန္ေတာ္ခ်စ္တဲ့ ဒီၿမိဳ႕ကေလးမွာလည္း ေပါင္းအိုးပူပူ အဆင့္ဆင့္ထဲက အသင့္စားနံနက္စာမ်ား ရေနပါၿပီ။ တစ္ခုေတာ့ရွိပါတယ္။

'ဒင္းဆမ္း' စားသူမ်ားရဲ႕ မနက္ခင္း။ ေခါပုပ္ကင္ စားသူမ်ားရဲ႕ မနက္ခင္း။
ၾကက္ေပါင္းေရစိမ္ေခါက္ဆြဲ စားသူမ်ားရဲ႕ မနက္ခင္း။
မုန္႕ဟင္းခါး၊ လက္ဘက္ရည္၊ ထမင္းေက်ာ္ စားသူမ်ားရဲ႕ မနက္ခင္း။
မနက္ခင္းစာ တစ္ခုခုကို မြတ္သိပ္ေနတဲ့ မနက္ခင္းရယ္လို႕ ေတာ့ ကြဲျပားေနမွာပါ။

ၿမိဳ႕ကေလးဆီမွာ ေလေၾကာင္းလိုင္းအသီးသီးရဲ႕ လက္မွတ္ အေရာင္းဌာနရွိတယ္။ ကြန္ျပဴတာ စာစီ စာရိုက္ လုပ္ငန္းေလးေတြရွိတယ္။ အိမ္ၿခံေျမနဲ႕ စိန္ေရႊပြဲစားရွိတယ္။ ကေတာ္ေတြ ရွိတယ္။ ေမွာ္ေတြရွိတယ္။ ခ်က္ခ်င္းစမ္း၊ ခ်က္ခ်င္း တပ္လို႕ရတဲ့ 'ဗီြးရွင္း' မ်က္မွန္ဆိုင္ႀကီးေတြရွိတယ္။ ေမာ္ေတာ္ကား ေရေဆးဆီလိုက္ ရွိတယ္။ စည္ဘီယာဆိုင္ အမ်ားႀကီးနဲ႕ ေကာက္ညွင္းေပါင္းသည္ တစ္ေယာက္ ႏွစ္ေယာက္ရွိတယ္။ ေဘာလုံးပြဲ ရႈိးရုံေတြရွိတယ္။ တစ္၊ ႏွစ္၊ သုံးနဲ႕ အသက္ေမြး ဝမ္းေၾကာင္းမႈေတြ ရွိတယ္။ ေလွာ္တက္နဲ႕ အင္ဂ်င္စက္ရွိတယ္။ ေက်ာက္မ်က္ တူးေဖၚေရး စခန္းေတြဆီသြားမယ့္ ဘူဒိုဇာ၊ ဘက္ခ္ဟိုးနဲ႕ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ 'တုတ္တုတ္' လိုမ်ဳိး တရုတ္ျပည္လုပ္ သုံးဘီးဆိုင္ကယ္ ေတြရွိတယ္။ အေကာင္းစား 'ခတ္ခ်ဳိ'ဆန္နဲ႕၊ ပူတာအိုကေန ေလယဥ္စီး လာတဲ့ 'ဝါရွင္တန္ဂရိတ္ဖု'၊ ေမချမစ္ရိုးထြက္ လိေမၼာ္သီးေတြရွိတယ္။ တရုတ္ျပည္က လာတဲ့ ဒီဇယ္၊ ဓာတ္ဆီ၊ အထည္အလိပ္နဲ႕ လူ႕အသုံးအေဆာင္ မွန္သမွ်ရွိတယ္။ လည္ေခ်ာင္းယားယံျခင္းကို ေျဖေဖ်ာက္ဖို႕ ကာရာအိုေက အခန္းေတြရွိတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ေညာင္းညာျခင္းကို ေျပေပ်ာက္ဖို႕လည္း စီမံထားတာ ျမင္ရမယ္။ အျခားၿမိဳ႕ေတြလိုပဲ အေမွာင္နဲ႕အလင္းတစ္လွည့္စီရွိတယ္။ ထူးျခားတာကေတာ့ ဧရာဝတီ ျမစ္ႀကီးကို ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရထား တာပါပဲ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ . . . အခုလိုမ်ဳိး 'ရွိ' မႈေတြကို ေတြ႕ရဦးမယ္။

ေငါက္ငန္းဟိန္းေဟာက္မႈမ်ားလည္းရွိ၊ လိုသည္ထက္ပို 'ေလေဖါ'ရင္း 'လုံး' တတ္ေသာ ဆရာ 'ေယာေရာရွိ' ေတြလည္းရွိတယ္။ ျမစ္ေဘး ေမးတင္ထားတဲ့ ရိုးရာေခါင္ရည္ဆိုင္ေတြမွာေတာ့ ရယ္သံ ခ်ဳိၿမဴျမဴေတြ ေတြ႕ရတတ္တယ္။ ေနညိုခ်ိန္ ေရဆိပ္မွာ ထမိန္ရင္လ်ားနဲ႕ ေရခ်ဳိးအဝတ္ေလွ်ာ္ေနသူ အမ်ဳိးသမီးေတြ၊ ျမစ္ေရၾကည္ၾကည္ထဲ တဗြမ္းဗြမ္းဂြၽမ္း ထိုးၿပိဳင္ပြဲ က်င္းပေနၾကတဲ့ ကေလးေတြ ကမ္းေျခတစ္လ်ားမွာ ရွိေနၾကလိမ့္မယ္။

တကယ္လို႕မ်ား ၿမိဳ႕မေစ်းႀကီးကိုေက်ာ္ၿပီး ျမစ္ကမ္းဘက္ကို ဆင္းၾကည့္ျဖစ္ရင္၊ အဲဒီကမ္းေျခမွာပဲ 'တဲ' လို႕ အမည္တပ္ရရုံ အိပ္စက္မယ့္ေနရာ တခုဖန္တီးေနထိုင္လို႕ ဘဝတိုက္ပြဲဆင္ႏြဲေနသူ အိမ္ေျခမဲ့ တခ်ဳိ႕ ေတြ႕ရႏိုင္တယ္။ အဲဒီ တဲနားမွာ ျမစ္ထဲကရလာတဲ့ ေရေမ်ာထင္းေတြ ဆယ္ၿပီး မီးတပုံ ဖိုထားမယ္။ မီးခိုး လူးလူးထဲမွာ အိုးမည္း တူးတူးေလး တည္ရင္း ညစာ ခ်က္ေနမယ္။ ပူစီေပါင္းေရာင္းသူက သူ႕ပခုံးမွာ ထမ္းထားတဲ့ ေကာက္ရိုး တုတ္ႀကီးဆီကေန ပူစီေပါင္းေတြ ျဖဳတ္ယူ သိမ္းဆည္းေနမယ္။ ဒညင္းသီး တုတ္ထိုးေရာင္းသူက မနက္အတြက္ ျပဳပ္ထားၿပီး ဒညင္းသီးေတြကို တုတ္တံမွာ သီေနမယ္။ အမိႈက္ပုံတကာ လည္ရင္းတေန႕လုံး ေကာက္လို႕ရလာခဲ့တဲ့ ပစၥည္းပစၥယေလးေတြ ေျမြေရခြံအိပ္ထဲ ထည့္ထမ္းလို႕ တဲကေလးဆီ တလွမ္းခ်င္းလွမ္းလာ ေနတဲ့ ကေလး တေယာက္တေလ ျမင္ေတြ႕ရေကာင္းလည္း ေတြ႕ရႏိုင္တယ္။ ေန႕တဓူဝ ထြက္ေပၚေနက် နင္ပဲငဆ ဆဲဆို ရန္ျဖစ္သံလည္း ခင္ဗ်ား ၾကားရေကာင္း ၾကားရႏိုင္တယ္။ ျမင္တတ္ရင္ ဆိုေနက်သီခ်င္းနဲ႕ ၾကားေနက်သတင္း တပုဒ္ဟာ အေမွာင္လုံးလုံးမက်ခင္ ကမ္းေျခကို အေသာ့ႏွင္လာေနတာ ေတြ႕ရမယ္။

အျခား ၿမိဳ႕မ်ားနည္းတူပဲ ခန္းမတစ္ခုထဲမွာ က်င္းပတဲ့ 'ညပြဲ'က သန္းေကာင္ သန္းလြဲႀကီး အျပန္မွာ ရန္ျဖစ္ၾကတဲ့ မွတ္တမ္းတခ်ဳိ႕လည္း ၿမိဳ႕ကေလးဆီမွာ ေတြ႕ႏိုင္တယ္။ ဘယ္သူေတြရွိရမလဲ။ ပြဲတက္ႏိုင္သူ၊ ေငြသုံးႏိုင္သူ၊ ငယ္ရြယ္သူတစ္ခ်ဳိ႕ေပါ့။ သိေႏၶာျမင္း ေလမွာခရီးျပင္းႏွင္ သလိုမ်ဳိး အရွိန္ဟုန္နဲ႕ ေျပးလႊားေနတဲ့ ဆိုင္ကယ္ေပါင္းစုံရယ္ စတစ္ကာ ကပ္ ကားေတြရယ္လည္း ေတြ႕ရတတ္တယ္။

ၿမိဳ႕ဟာ ၿမိဳ႕ဆန္ဆန္ပါပဲ။ ေစ်းေတြ၊ ေက်ာင္းေတြရွိတယ္။ ေဆးရုံနဲ႕ ေဂါက္ကြင္းရွိတယ္။ တကၠသိုလ္ရွိတယ္။ ရိုးရာပြဲေတြ က်င္းပတဲ့ မေနာကြင္းရွိတယ္။ တယ္လီဖုန္း ေၾကးနန္းရုံးရွိတယ္။ သာသနိက အေဆာက္အအုံေတြရွိတယ္။ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားေတြ ဥပေဒကို ေလးစား လိုက္နာတတ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ အက်ဥ္းေထာင္၊ အခ်ဳပ္ခန္း နဲ႕ ရုံးျပင္ကႏၵားမ်ားစြာ ရွိတယ္။ တူညီဝတ္စုံ၊ စိမ္း၊ နီ၊ ျပာ၊ ျဖဴ၊ ဝါ၊ ဝတ္ထားတဲ့လူမ်ားစြာထဲမွာ အစိမ္းေရာင္ေတြ သိပ္သည္းေနတာျမင္ရမယ္။ ဆုိက္ကားဂိတ္၊ ျမင္းလွည္းဂိတ္၊ တကၠဆီလို႕အမည္တပ္ရမယ့္ ကားေလးမ်ားဂိတ္ ရွိတယ္။ အရက္ဆိုင္၊ အေပါင္ဆိုင္၊ ထမင္းဆိုင္၊ ေထြရာေလးပါး ဘာဘာညာညာ ေမးျမန္းဝယ္ယူႏိုင္တဲ့ ကြမ္းယာဆိုင္ ေတြရွိတယ္။ ၿမို႕ရဲ႕ ခပ္ေမွာင္ေမွာင္ ေခ်ာင္က်က်ေနရာ တခ်ဳိ႕မွာ ပလပ္စတစ္ 'မာက်ံ' တုန္းမ်ား ေရာေမႊေနသံၾကားရမယ္။ ေငြစကၠဴ ေရတြက္သံနဲ႕ တြတ္ထိုးသံေတြလည္း တလွည့္စီ ထြက္ေပၚေနတတ္တယ္။

ၿမိဳ႕ေတြေရာက္တိုင္း နာမည္ဆိုင္းဘုတ္ေလးေတြ လိုက္ဖတ္ ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီ နာမည္ေပးမႈ ေလးေတြဟာ ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေရာင္အေသြး၊ အေျခအေနကို တစိတ္တပိုင္း လွစ္ျပေနတတ္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ 'လန္းေက်ာ' ေတာင္လို႕ အနက္ထြက္မယ့္ 'လန္းေက်ာဘြမ္'လို ခ်စ္စရာ ရိုးရွင္းတဲ့ ရိုးရာနာမည္ေတြ၊ 'ေသြး' စာေပ နဲ႕ ျမန္မာေက်ာ္ 'ဥတၱရလမင္း' လို ေအာက္ျပည္ေအာက္ရြာန႕ံသင္းတဲ့ နာမည္ေတြ၊ 'နဂါး ႏွစ္ေကာင္' လို႕ အမည္ရ တဲ့ စိနတိုင္းႀကိဳက္ မွည့္ေခၚမႈေတြ၊ ေဂၚရခါး နာမည္၊ အဂၤလိပ္ နာမည္ေတြနဲ႕ ပြစာႀကဲေနတဲ့ ဆိုင္းဘုတ္ေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕ ေနာက္ခံသမိုင္း ကို ေဖၚျပေနၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အမ်ဳိးအမယ္စုံၿပီး ေဝစည္ေနတဲ့ ဒီဆိုင္းဘုတ္ေတြက ဒီၿမိဳ႕မွာ ျဖင့္ယဥ္ေက်းမႈ၊ လူမႈဆက္ဆံ ေရးေပါင္းစုံ ေရာေႏွာေပါင္းယွက္ေနေၾကာင္း ထင္ဟတ္ျပေနေတာ့တယ္။ တရုတ္ 'စီခြၽမ္'ျပည္နယ္က ခ်ဥ္စပ္ဟင္းလ်ာ၊ ဒန္ေပါက္၊ ဝက္ပုန္းရည္ႀကီး၊ ကခ်င္ငါးေပါင္း၊ ရွမ္းမုန္ညင္းခ်ဥ္ေတြဟာ ေန႕စဥ္ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေရာင္းခ်ေနရတဲ့ အစားအစာေတြပါလို႕ ေစ်းသည္ ေတြက အာမ,ခံၾကရင္ ၿမိဳ႕ရဲ႕ကုိယ္ထဲမွာ စီးေမ်ာ လွည့္ေနမယ့္ေသြးအုပ္စု အမ်ဳိးအစားကို ခင္ဗ်ား ခန္႕မွန္းတတ္ေလာက္ၿပီ ထင္ပါတယ္။

ၿမိဳ႕လည္ေခါင္ တဝိုက္မွာ စာအုပ္အေရာင္းဆိုင္ ေလးငါးဆိုင္ေလာက္ေ တြ႕ရေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ အားတက္မိတယ္။ စာအုပ္ဆိုင္မ်ားတာဟာ စာဖတ္သူမ်ားတဲ့ အဓိပၸာယ္ပါ။ စာဖတ္သူေတြဟာ သာမာန္ စာမဖတ္သူ ေတြထက္စာရင္ အနာဂတ္ကို ပိုဦး ေဆာင္ႏိုင္သူေတြ ျဖစ္တယ္လို႕ ယုံၾကည္ထားမိလို႕ ဝမ္းသာ သြားတာပါပဲ။ ဆိုင္ရွင္ေတြကို ေမးၾကည့္မိပါတယ္။ ဘယ္လိုစာအုပ္မ်ဳိး၊ ဘယ္သာသာရပ္မ်ဳိး ပိုေရာင္းေကာင္းလဲ လို႕ပါ။ အေမးခံရတဲ့ ဆိုင္ရွင္တိုင္းလိုလို အေျဖတူ တခြန္းပဲ ေျဖၾကပါတယ္။ ''ဒီလိုပါပဲ'' တဲ့။ 'ဒီလိုပါပဲ' ဆိုတာ၊ မေသမခ်ာ ေဝေဝဝါးဝါးနဲ႕ ဖိုးကပ္စ္ မျပတ္တဲ့ သေဘာ၊ ေယာင္ခ်ာခ်ာ ေရစုန္လိုက္ ေနတဲ့ သေဘာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီၿမိဳ႕ကေလးမွာ 'ဒီလိုပါပဲ' လို႕ အမည္မွည့္ထားတဲ့သူ ဘယ္ႏွေယာက္မ်ား ေနထိုင္ပါလိမ့္လို႕ ေတြးမိ ရင္း ကြၽန္ေတာ္ဝမ္းနည္းသြားခဲ့တယ္။

ၿမိဳ႕ဟာ အျပင္ပန္းအားျဖင့္ေတာ့ ၿမိဳ႕လိုပဲ ေက်ာ့ေက်ာ့ေလး 'ဝတ္' ပါတယ္။ ရြရြေလး 'စား'ပါတယ္။ ထည္ထည္ကေလး 'ေန' ပါ တယ္။ ကိုယ္တိုင္လည္း ပြဲလမ္းသဘင္က်င္းပၿပီး၊ သူမ်ားက်င္းပတဲ့ ပြဲေတြလည္း ပုံမွန္ပဲ တက္ေရာက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္.... ၊ ၿမိဳ႕လိုပဲ ဟန္လုပ္တတ္ၿပီး၊ ၿမိဳ႕လိုပဲ ေၾကာက္တတ္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေလးရဲ႕ အက်င့္စရိုက္ဟာ ဒီအတိုင္းဆိုတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေတြကို ကြၽန္ေတာ္ ကိုယ္တိုင္ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရတာပဲ။

ကြၽန္ေတာ္ မေသခ်ာတာက ၿမိဳ႕ဟာ သူ႕သမိုင္းကို သူမွတ္မိရဲ႕လား ဆိုတာ။ သူ႕အနာဂတ္ကိုသူ တင္ကူး တြက္ဆထားရဲ႕လား ဆိုတာပါ။ လာမယ့္အနာဂတ္မွာ ၿမိဳ႕အတြက္ မုခ်အေရးပါလာမယ့္ လမ္းမ ႀကီးတစ္ခု တည္ေဆာက္ေနတာလည္း ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ လမ္းေဖါက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသုံး ယာဥ္ေတြမွာေတာ့ ''ထိန္-ျမစ္'' လမ္းေဖါက္လုပ္ေရးလို႕ စာတမ္းေတြ ထိုးကပ္ထားတာေတြ႕ရလိမ့္မယ္။ ''ထိန္'' က တရုတ္ျပည္၊ ထိန္ခ်ဳန္းၿမိဳ႕ကို ဆိုလိုတာျဖစ္ၿပီး၊ ''ျမစ္'' က ျမန္မာျပည္ ျမစ္ႀကီးနား ၿမိဳ႕ကို ရည္ညႊန္းတာျဖစ္မွာပါ။ ကြၽန္ေတာ့္စိတ္ထဲမွာသာ သူ႕ အနာဂတ္သူ စဥ္းစားမွ ေနရဲ႕လားလို႕ အလကားပဲတင္း အားမလိုအားမရ ဝင္ျဖစ္ေနမိေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ၿမိဳ႕ဟာ သူ႕ဖာသာသူ သည္းသည္းသန္သန္ စဥ္းစားေနပုံ ရပါတယ္။ တခါတရံမွာ ေတြေတြၿငိမ္ၿငိမ္ႀကီး စဥ္းစားခန္းဝင္ေနတတ္ တဲ့ ၿမိဳ႕ရဲ႕ ထူးျခားေသာ ၿငိမ္သက္မႈကို ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။

သူ စဥ္းစားေနတဲ့အထဲမွာ (ရင္းႏွီးၿမႈပ္ႏံွမႈ၊ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္မႈ၊ သယံဇာတမ်ားထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်မႈ၊ ႀကီးပြားခ်မ္းသာလာျခင္းျဖင့္ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေရးပါ အရာဝင္လာမႈ) စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ေခတ္ေပၚကစားနည္း ေဆာ့ဖ္ဝဲ (software) အသစ္တစ္ခု ေရးဆြဲေစဖို႕ ဘယ္ကုမၸဏီကို အလုပ္အပ္ရရင္ေကာင္းမလဲ ဆိုတဲ့အခ်က္လည္း ပါဝင္ႏိုင္ပါတယ္။ သူ႕ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းက လူသန္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္နဲ႕ အေနာက္ဘက္ျခမ္းက သန္းတစ္ေထာင္ေက်ာ္ေသာလူေတြရဲ႕ ဧရာမ ေစ်းကြက္ႀကီး အတြက္ ကုန္စည္ျဖတ္သန္းခြင့္ (transit) အခြန္ ဘယ္ေလာက္ရႏိုင္မလဲ ဆိုတာ ပါႏိုင္ပါတယ္။ အိမ္ၿခံေျမ ေစ်းကြက္ရဲ႕ အလားအလာကို တြက္ခ်က္ျခင္းလည္း ျပဳလုပ္ေနႏိုင္ ပါေသးတယ္။ ခြန္အားေကာင္းလွတဲ့ ေရရင္းျမစ္ ရွိရာ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြမွာ ေရအား လွ်ပ္စစ္စက္ရုံ တည္ေဆာက္ရင္း ထြက္လာမယ့္ ဓါတ္အား ပမာဏေတြကို ေစ်းကြက္တင္ႏိုင္ေရး ကိစၥလည္း ပါေကာင္း ပါႏိုင္ပါတယ္။ လမ္းသာရင္ ေျမေစ်းေကာင္းမယ္။ ဧရာဝတီျမစ္၊ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း၊ လီဒိုလမ္းမ၊ သဘာဝအလွနဲ႕ သယံဇာတ ပိုင္ဆိုင္ထားမႈေတြက ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြကို မွ်ားယူ ႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆုံးအစာ ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ အင္တာေနရွင္နယ္ ဟိုတယ္ႀကီး တခုကို လက္ဦးမႈယူၿပီး တည္ေဆာက္မယ္ ဆိုတဲ့ အႀကံစည္ မ်ဳိးလည္း ပါႏိုင္ပါေသးတယ္။ ၿမိဳ႕ဟာ၊ ၿမိဳ႕ကေတာ္ရဲ႕ လာမယ့္ေမြးေန႕ အတြက္ ေက်ာက္စိမ္းနန္းေတာ္တစ္ခုရယ္၊ ေရႊေသတၱာနဲ႕ အျပည့္ထည့္ ထားတဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာေတြရယ္ လက္ေဆာင္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ အေတြးမ်ဳိး ေတြး ေန/မေန ေတာ့ အေသခ်ာ ေျပာႏိုင္ၾကပါ့မလားရယ္။ ဒီတခ်က္အတြက္ေတာ့ အေလာင္းအစားတခု ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္လာႏိုင္ပါတယ္။

ၿမိဳ႕ဟာ မၾကာခင္မွာ သူ မုခ်ဖြံ႕ၿဖိဳး လာေတာ့မယ္အေၾကာင္း သူ႕ဖာသူ ေသေသခ်ာခ်ာႀကီးကို သိေနတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ယုံယုံ ၾကည္ၾကည္ႀကီးကို ရွိေနတယ္။

အစိမ္းေရာင္ေပ်ာက္ဆုံးျခင္းျဖစ္ရပ္ေနာက္ကြယ္က ရာသီ ပ်က္သုဥ္းျခင္းအေၾကာင္း၊ ဧရာဝတီရဲ႕ ေရစီးနဲ႕ ျမစ္ေၾကာင္း အေျပာင္းအလဲ အေျခအေန အေၾကာင္း၊ အိပ္မက္ကုန္သည္မ်ားရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းကို ဘယ္လို ဗ်ဴဟာခ်မွတ္ ပိတ္ဆို႕ျဖတ္ေတာက္လိုက္ရင္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားေတြ ရဲ႕အႏၱရာယ္ကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေပးရာ ေရာက္မယ့္ အေၾကာင္း၊ ဆယ္ရြာေပါင္းမွ ဆယ့္တအိမ္ ရွိတဲ့ ေတာင္ေပၚတိုင္းရင္းသား ရြာေတြကို ဘယ္လို စုစည္းၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးမယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း၊

ရာစုေပါင္း မ်ားစြာ စစ္ပြဲေတြခ်ည္းပဲ ရင္ဆိုင္ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားေတြကို ေခတ္နဲ႕အမီ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနထိုင္ႏိုင္ၾက ေအာင္ ဘယ္လိုစီစဥ္ေပးရင္ ေကာင္းမယ့္အေၾကာင္း။

ကိုယ္ တာဝန္က်ရာ မူလတန္း ေက်ာင္းကေလးဆီေရာက္ဖို႕ ေလးငါးရက္ဆက္တိုက္ လမ္းေလွ်ာက္သြား ေနၾကရတဲ့ မန္က်ီ၊ ေဆာ့ေလာ္ၿမိဳ႕နယ္က မူလတန္းျပ ဆရာ/ ဆရာမေတြ အေၾကာင္း စတာေတြကို စဥ္းစား ေန/မေန ေတာ့ သိပ္မေသခ်ာ။

ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ခ်စ္တဲ့ ေဟာဒီ ဥတၱရၿမိဳ႕ကို ႀကီးလည္းႀကီးပြားေစခ်င္တယ္။ ရုပ္ဝတၳဳျပည့္စုံသလို စိတ္ဓာတ္ခြန္အား ႀကံ႕ခိုင္ေစခ်င္တယ္။ လူမ်ဳိးမတူ၊ ယဥ္ေက်းမႈဘယ္လိုလြဲကြဲကြဲ၊ တစ္ဦးနဲ႕ တစ္ဦးၾကားမွာ အဆင့္အတန္းကြာဟမႈ၊ အေျခခံလူသားရပိုင္ခြင့္ျခားနား မႈမ်ဥ္း က်ဥ္းေျမာင္းေနေစ့ခ်င္တယ္။

ကြၽန္ေတာ့္ နားထဲမွာ ယာဥ္၊ ရထားသံေတြၾကားလာျပန္တယ္။ ေလယာဥ္တစ္စီး ထိုးဆိုက္လာသံ ၾကားတယ္။ ေဖါက္လုပ္ေရး ယႏၱရားေတြရဲ႕ အင္ဂ်င္သံကို ၾကားတယ္။ ခ်မ္းလြန္းလို႕ ခိုက္ခိုက္တုန္ေနသူ တခ်ဳိ႕ ဆီက ေမးရိုက္သံေတြ ၾကားတယ္။ ဆံပင္တိုတို၊ ေဘာင္းဘီတိုတို၊ အသက္ ခပ္ႀကီးႀကီး စိနတိုင္း သူႀကီးတေယာက္ရဲ႕ 'ခတ္ခ်ဳိ'ဆန္ ေစ်းဆစ္သံ ၾသၾသကိုၾကားရတယ္။ အခု ၾကားေနရတဲ့ အသံေတြကို စာရင္း ျပဳစုၾကည့္တဲ့အခါ အေတာ္ေလး အမယ္စုံတာ ေတြ႕ရတယ္။

ဆုေတာင္းျပည့္ေစတီက ဆည္းလည္းသံ.
ဘုရားေက်ာင္းမ်ားဆီက တနဂၤေႏြေန႕ စုေပါင္းဝတ္ျပဳသံ။
မေနာကြင္းက လူစုလူေဝးနဲ႕ေအာ္ဟစ္သံ၊ ခ်ဳိအီႏြဲ႕ႏြဲ႕ နတ္ေခၚေတးနဲ႕ စည္းခ်က္မွန္ေမာင္းသံ။
ဧရာဝတီျမစ္ေရ စီးသံ။
ျမစ္ေရစီးကို အသုံးျပဳၿပီး ေရႊတြင္းေတြဆီ စားနပ္ရိကၡာ သယ္ပို႕ေနတဲ့ စက္တပ္ ေလွေလးေတြရဲ႕ တဒုတ္ဒုတ္ အသံ။
'ဝိုင္းေမာ္' ဘက္ကမ္းကို ကူးမယ့္ ကူးတို႕ သေဘၤာတစင္းရဲ႕ အခ်က္ေပး ဥၾသသံ။
မိုးမလင္းေစ်းရဲ႕ ငိုက္ျမည္းသံ။ ညည္းညဴသံ။ စည္ဘီယာဆိုင္ေတြက က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ထြက္ေပၚ လာမယ့္ 'ဂိုး . . .' ဆိုတဲ့ သံၿပိဳင္ဟစ္ အားေပးသံ။
ေဆးျဖတ္ရင္ျဖတ္ မျဖတ္ရင္ငါ့ကိုျဖတ္ လို႕ေအာ္ေျပာေနတဲ့ ငယ္ရြယ္ေသာ တစ္စုံတြဲဆီက ရန္ျဖစ္သံ၊ ျပန္ခ်စ္သံ။
ၿမိဳ႕လည္ ကုကၠိဳလ္ပင္မွာ 'အေဖၚ' ေၾကာ္ၿငာ စာရြက္ေတြ လိုက္ကပ္ေနတဲ့ အသံ။
ဝန္စည္စလွယ္ အျပည့္တင္ထားတဲ့ ခတ္ခ်ဳိျမစ္ဆိပ္သြား ေစ်းျပန္ ျမင္းလွည္းတစီးဆီက မညွာမတာ ၾကာပြတ္သံ။
''Where the Ledo road?" လို႕ ေမးျမန္းစူးစမ္းသံ။
ေရွး သံလမ္းအိုႀကီးကို တရုတ္တြဲ အသစ္ရဲ႕ ဘီးေတြက ေၿဗာင္က်က် ႀကိတ္ဝါးေနသံ။
ဘီအိုစီ လမ္းမွာ တားထားတဲ့ ဂိတ္တံကို ေအာက္ခ်လိုက္သံ။
ဗလမင္းထင္ တံတားမွာ ဂိတ္မထားေတာ့ဘူး ဆိုတဲ့အသံ။
'လိုင္ဇာ'သြားခ်င္လို႕ ကားခ ဘယ္ေလာက္လဲလို႕ေမးျမန္းသံ။
အညာေဒသသား စားပြဲထိုး ေပါက္စေလးရဲ႕ ငယ္သံမေပ်ာက္ ေသးဘဲေအာ္လိုက္တဲ့ ''ဝမ္းတီးက်ဆိမ့္၊ ဝမ္းနံ ေထာမယ္''ဆိုတဲ့အသံ။

ေအာက္ျပည္ေအာက္ရြာက တကိုယ္ေရ ဆံသသမားေလးရဲ႕ မဲေမွာင္ေမွာင္၊ ညွီ စို႕ စို႕ ဆိုင္ေလးဆီက တခ်ပ္ခ်ပ္ ျမည္ေနတဲ့ စက္ကပ္ေက်း ထိုးကိုက္သံ။ (ကပ္ေက်းသံၾကားမွာ သူ႕ေနထိုင္ စားေသာက္မႈဘဝ အေၾကာင္း ေျပာျပေနတဲ့ ဇာတ္လမ္းတြဲႀကီးလည္း ပါေနပါလိမ့္မယ္။) ''ငါး ပိႆာေလာက္ရွိမယ္၊ ေပါလိသားမွာ အရည္စိုက္ေနတာ၊ ပဲေစြးလုရည္၊ ကြမ္ခ်က္ထိုးၿပီးသား၊ ပိုင္ရွင္က တစ္ေသာင္းေအာက္မွာ ေစ်းမဖြင့္နဲ႕ လို႕ေခၚထားတယ္'' စတဲ့ မစားရဝခမန္း၊ ေျခေအးဝမ္းေယာင္ အသံ။

ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ လက္ထဲက တစ္ေခ်ာက္ေခ်ာက္ ျမည္ေနတဲ့ ကင္မရာရွပ္တာတံခါး ဖြင့္ပိတ္သံ။

ၿမိဳ႕ဟာ အေရာင္ေတြ၊ အသံေတြ၊ အနံ႕ေတြၾကားမွာ ၿမႈပ္ခ်ည္ ေပၚလွည့္ျဖစ္ေနတယ္။ ဘာသာ ေပါင္းစုံ စကားသံေတြကိုလည္း ထုပ္ပိုး သိမ္းဆည္းထားတယ္။ တခါတေလမေတာ့ ေျမွာက္ထိုးပင့္ေကာ္နဲ႕ ေခ်ာက္ခ် ေသြးထုိး စကားသံေတြၾကားမွာ ဘယ္ဟာ အမွန္လဲလို႕ သူ ကိုယ္တိုင္ ေဝခြဲဖို႕ ခက္ေနတတ္ျပန္တယ္။

ေန႕မွာလင္းတဲ့ အလင္းနဲ႕ ညမွာေမွာင္မယ့္ အေမွာင္ကို ဘယ္ညာလက္အစုံရဲ႕ တဘက္စီမွာ ဆုပ္ကိုင္ထားတယ္။ ေသနတ္ပါတဲ့ ယမ္းခါးပတ္ ကို ေကာက္ပတ္လိုက္ရမလိုလို၊ ဘီရိုထဲ ထည့္သိမ္းရမလိုလို သူ႕စိတ္က ခ်ည္တုံ ခ်ည္ခ် ျဖစ္ေနတတ္ေသးတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ ဒီၿမိဳ႕နဲ႕ အသိအကြၽမ္းျဖစ္ရတာ၊ ေပ်ာ္ရႊင္စရာနည္းနည္း၊ မြန္းၾကပ္မႈမ်ားမ်ား ထည့္ေဖ်ာ္ထားတဲ့ ေကာ့ေတး တစ္ခြက္ေသာက္ရသလိုပဲ။

ဒါနဲ႕ ကြၽန္ေတာ္ဟာ၊ အာရုံေနာက္စရာ ၿမိဳ႕ရဲ႕ ရႈတ္ရႈတ္ ေထြးေထြးေတြၾကားမွာ အသာေျခရာေဖ်ာက္ၿပီး လမ္းဆက္ေလွ်ာက္ခဲ့တယ္။ ေျခလွမ္းေတြဟာ ၿမိဳ႔ရဲ႕ သမိုင္းဆီကိုလည္း မေရာက္၊ ေမွ်ာင္လင့္ျခင္း အနာဂတ္ဆီကိုလည္း မေရာက္ခဲ့။

ကြၽန္ေတာ့္ ေျခလွမ္းတို႕ ဦးတည္ရာဟာ ေအးျမသန္႕စင္ေသာ ေလထုရွိတဲ့ ခ်မ္းတေျမ႕ေျမ႕ အေရွ႕ေတာင္တန္းေတြဆီကိုသာ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ခ်စ္တဲ့ၿမိဳ႕ကေလးကိုေတာ့ ေအးခ်မ္းသာယာစြာ ရွိေစခ်င္တာအမွန္ပါပဲ။


ၿငိမ္းေအးအိမ္
၂ဝဝ၇ခု ဇန္နဝါရီ (၂၉) (ဝ၅း၃၆)နာရီ
ကခ်င္ျပည္နယ္ အေရွ႕ဘက္ေတာင္တန္း