ဆရာမင္းလတ္ရဲေခါင္ရဲ႔ အမည္ရင္းက ဦးထြန္းၾကည္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာက ျမန္မာစာ ဘာသာေဗဒ ပညာ႐ွင္၊ စာေပ သမိုင္းပညာ႐ွင္၊ စာေရးဆရာနဲ႔ ေက်ာင္းဆရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာက အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယား ႏိုင္ငံအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ သတင္းနဲ႔ သိပၸံသိမွတ္စရာေတြကို အမ်ားဆံုး ပံ့ပိုး ေပးတဲ့သူပါ။
ဆရာ့ကို ၁၉၂၅ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔မွာ ေမြးပါတယ္။ ရန္ကုန္ စိန္႔ေပါလ္အလယ္တန္းေက်ာင္းမွာ ပညာသင္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ဒီေက်ာင္းက နံမည္ႀကီး ေက်ာင္းတေက်ာင္းပါ။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ျဖစ္ေတာ့ ေအာက္ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ ပဲခူးေဒသကေန ဂ်ပန္က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မႈကို ထႂကြပုန္ကန္ၾကတဲ့အထဲမွာ ဆရာပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရၿပီးတဲ့ ေနာက္မွာ ဆရာဟာ ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ၀င္ တေယာက္ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာပဲ ဆရာဟာ ေျမေအာက္သို႔ ေတာခိုခဲ့ပါတယ္။
၁၉၅၀ ခုႏွစ္၊ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားႏိုင္ငံ၊ ပရာဟာၿမိဳ႔ကို ပထမဆံုး ေရာက္လာၾကတဲ့ ျမန္မာေက်ာင္းသား သံုးဦးထဲမွာ ဆရာဟာ တေယာက္အပါအ၀င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ပရာဟာၿမိဳ႔႐ွိ ခ်က္ျပည္ေထာင္စု သမၼတႏိုင္ငံတကၠသိုလ္ ခ်ည္မွ်င္ေဗဒဌာနမွာ အဂၤလိပ္စာနဲ႔ သမိုင္းဘာသာရပ္ေတြကို သင္ယူခဲ့ပါတယ္။ ဆရာတင္သြင္းတဲ့ ဒီပလိုမာဘြဲ႔စာတမ္းရဲ႔ ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ "အဂၤလိပ္စာခၽြန္ေတာ္မ်ားထဲမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ" ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာတမ္းက ပရာဟာရဲ႔ ျမန္မာစာေလ့လာေရးအတြက္ မိတ္ဆက္စာတမ္းတေစာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ပရာဟာ ဘာသာစကား သင္တန္းေက်ာင္းမွာ ဆရာက ျမန္မာစာကို ပို႔ခ်ေပးပါတယ္။ ခုႏွစ္က ၁၉၅၅-၅၈ ခုႏွစ္ေတြမွာပါ။ "ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ ႏွင့္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အကၡစဥ္ ေ၀ါဟာရမ်ားႏွင့္ ပရာဟာသင္ၾကားနည္း၊ ျမန္မာဖတ္စာအုပ္" ကို ဆရာက ေရးသားျပဳစုၿပီး ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ပါတယ္။ ဆရာ့ရဲ႔ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ခ်က္ေက်ာင္းသားေတြဟာ ျမန္မာဘာသာစကားကို ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ေလ့လာခြင့္ ရ႐ွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္နဲ႔ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ အဲဒီေက်ာင္းသားေတြထဲက ႏွစ္ေယာက္က ျမန္မာႏိုင္ငံ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ဆက္လက္ ပညာသင္ၾကားခဲ့ ၾကပါတယ္။
၁၉၅၅-၁၉၆၇ ခုႏွစ္ေတြမွာ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ အကယ္ဒမီသိပၸံ၊ အေ႐ွ႔ဖ်ားတကၠသိုလ္မွာ ဆရာဟာ သုေတသနလုပ္သားတဦး ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၆၀ မွာ "အကယ္ဒမီသိပၸံနဲ႔ သင့္ေတာ္သူ" ဆိုတဲ့ အမည္ဂုဏ္ပုဒ္ကို ရ႐ွိခဲ့ပါတယ္။ ခ်က္တကၠသိုလ္ ဒႆနိကေဗဒဌာနမွာလည္း ဆရာတဦး ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၆၀ ခုနွစ္မ်ားအတြင္း မွာေတာ့ ပရာဟာ အေ႐ွ႔ဖ်ားတကၠသိုလ္ရဲ႔ ဘာသာေဗဒ အ၀န္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွာေတာ့ ဆရာဟာ တက္ႂကြတဲ့ အဖြဲ႔၀င္တဦး ျဖစ္လာပါတယ္။ ဆရာ့ရဲ႔ ေခတ္ေပၚျမန္မာဘာသာစကားနဲ႔ စာေပအေၾကာင္း ေလ့လာခ်က္စာတမ္း ေတြကို ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာစာေပ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ခ်က္ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုထုတ္ေ၀ခဲ့ တာလည္း ႐ွိပါတယ္။ ဆရာကိုယ္တိုင္ကလည္း တက္ႂကြတဲ့ စာေရးဆရာတဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ရဲေခါင္ ဆိုတဲ့ ကေလာင္အမည္နဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဆရာ့ရဲ႔ ၀တၳဳတိုေတြ၊ ကဗ်ာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ႐ွိပါတယ္။ "အာ႐ွလမ္းဆံုလမ္းခြမွ ျမန္မာျပည္" ဆိုတဲ့ ဆရာ့ရဲ႔စာအုပ္ဟာ ခ်က္ကိုစဗက္ျပည္သူေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ သမိုင္း၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြါးေရးေတြကို ပထမဆံုး မိတ္ဆက္ေပးတဲ့ စာအုပ္ပါ။ ဆရာ့ရဲ႔ အဓိက အေရးပါဆံုးျဖစ္တဲ့ စာေတြကေတာ့ သိပၸံေလ့လာခ်က္ဆိုင္ရာ စာေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီသိပၸံေလ့လာခ်က္ ေဆာင္းပါးေတြကို အေ႐ွ႔ဖ်ားတကၠသိုလ္ရဲ႔ သိပၸံစာေစာင္ျဖစ္တဲ့ "အေ႐ွ႔ဖ်ားေမာ္ကြန္း" စာေစာင္မွ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
"ျမန္မာစာ ေရာမအကၡရာနဲ႔ ေရးသားပံု ပရာဟာ သင္နည္းစနစ္" ေဆာင္းပါးကို ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ထုတ္ "အေ႐ွ႔ဖ်ားေမာ္ကြန္း" စာေစာင္ အမွတ္ ၂၆ မွာ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဆရာက ခ်က္ကိုစလိုဗက္ဆိုင္ရာ ဗဟုသုတ ႂကြယ္၀မႈ ႐ွိတဲ့အတြက္ ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးသားႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးထဲမွာ ျမန္မာစာမွ လက္တင္စာ၊ လက္တင္စာမွ ျမန္မာစာကို အမွားအယြင္းကင္းစြာ တိက် မွန္ကန္စြာ ေျပာင္းလဲ ေရးကူးႏိုင္တဲ့နည္းကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အသံနိမ့္ျမင့္ ၄ သံနဲ႔ ေရးကူး ႏိုင္ပါတယ္။ အနီးကပ္ဆံုး အသံထြက္ကို ရ႐ွိႏိုင္ပါတယ္။ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ႏိုင္ငံ သတင္းနဲ႔ စာနယ္ဇင္းလုပ္ငန္းေတြမွာ ဒီနည္းကို ယေန႔အထိ အသံုးျပဳေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆရာ့ရဲ႔ ေနာက္ထပ္ ဘာသာရပ္ေလ့လာခ်က္ စာတမ္းေတြကေတာ့ "ေခတ္ေပၚျမန္မာစာေပ႐ွိ စကားလံုးႏွင့္ ၀ါစဂၤဆိုင္ရာ ခြဲျခား ေ႐ြးထုတ္မႈ ျဖည့္ဆည္းခ်က္" ၁၉၅၉၊ အေ႐ွ႔ဖ်ားေမာ္ကြန္း။ "ျမန္မာ့သဒၵါ ေလ့လာခ်က္ ပထမအႀကိမ္အစီရင္ခံစာ" ၁၉၆၂၊ အေ႐ွဖ်ားေမာ္ကြန္း။ "ဒုတိယအႀကိမ္အစီရင္ခံစာ" ၁၉၆၃၊ အေ႐ွဖ်ားေမာ္ကြန္း။ "တတိယအႀကိမ္အစီရင္ခံစာ" ၁၉၆၄၊ အေ႐ွ႔ဖ်ားေမာ္ကြန္း နဲ႔ "ေခတ္ေပၚျမန္မာစာႏွင့္ အရပ္သံုးစကားမ်ားအတြင္း႐ွိ အသံအနိမ့္အျမင့္ အဆက္အစပ္ စကားအဆံုး အသံနဲ႔ ဖိ႐ြတ္ဆိုမႈ" ၁၉၆၅၊ အေ႐ွ႔ဖ်ားေမာ္ကြန္းတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆရာရဲ႔ သုေတသန ေတြ႔႐ွိခ်က္ဆိုင္ရာ မွတ္တိုင္တခုျဖစ္တဲ့ စာအုပ္ကေတာ့ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္မွာ ပရာဟာ အကယ္ဒမီသိပၸံ၊ အေ႐ွ႔ဖ်ားတကၠသိုလ္မွာ တင္သြင္းတဲ့ အေ႐ွ႔ဖ်ားဆိုင္ရာဘြဲ႔ယူစာတမ္း အမွတ္စဥ္ ၁၁ ျဖစ္တဲ့ "ျမန္မာစာေခတ္မီေရးျပဳလုပ္ခ်က္" ဘြဲ႔ယူစာတမ္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာတမ္းထဲမွာ ျမန္မာဘာသာစကားဆိုင္ရာ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈတရပ္ပါ႐ွိၿပီး၊ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေ႐ွ႔ဆက္ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈနဲ႔ စကားအသံုးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အၾကံျပဳခ်က္ ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
ျမန္မာဘာသာစကားနဲ႔ စာေပဆိုင္ရာ အစဥ္အလာသမားေတြ၊ ကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြကို ေ၀ဖန္တိုက္ခိုက္ ေနတဲ့ ေခတ္ေပၚျမန္မာဘာသာစကားနဲ႔ စာေပသမားအတြက္ ဆရာ့ရဲ႔ က်မ္းစာေတြက အမ်ားႀကီး အေထာက္ အကူ ျဖစ္ပါတယ္။ အစဥ္အလာသမားေတြ ဆိုတာက အေရးႀကီးတဲ့ က်မ္းေတြကို ေရးသားရာမွာ ဂႏၶ၀င္ ျမန္မာ စာေပသည္သာ သင့္ေတာ္တယ္လို႔ ထင္ေနတဲ့ သူေတြပါ။ ေခတ္ေပၚနည္းနဲ႔ ေရးတာဟာ ျမန္မာဘာသာစကားရဲ႔ အစဥ္အလာကို နိမ့္က်ေစတယ္လို႔ ဒီလူေတြက ထင္ေနၾကတာပါ။ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာအသင္းက လူငယ္စာေရးဆရာမ်ိဳးဆက္ေတြဟာ စာေပမွာေရာ၊ က်မ္းေရးရာမွာပါ ေခတ္ေပၚ ျမန္မာဘာသာစကားကို အသံုး ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေရးသားနည္းဟာ ဘာသာစကားကို ပိုမို႐ွင္းလင္းေအာင္ ေရးသားႏိုင္ၿပီး ပိုမိုသိျမင္နားလည္ ႏိုင္ေစတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေဖာ္ထုတ္ျပသခဲ့ၾကပါတယ္။ ေဆာင္းပါးေတြ ေလ့လာခ်က္ေတြကို ေခတ္ေပၚ ဘာသာစကားနဲ႔ ျမန္မာသတင္းစာ၊ မဂၢဇင္းနဲ႔ စာအုပ္ေတြမွာ ပို၍ ေရးသားလာၾကတဲ့ အခါက်မွာသာ ဒီေရးနည္းရဲ႔ တိမ္းညြတ္မႈကို ေစာင့္ၾကည့္အကဲခတ္ ေလ့လာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ New Orient စာေစာင္ အမွတ္ ၁၊ ၃၊ ၆ နဲ႔ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ထုတ္ အမွတ္ ၃ တို႔မွာ ဆရာ့ရဲ႔ "ျမန္မာစာေပပင္မေရစီး" ေဆာင္းပါးကို ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ဆရာ့ရဲ႔ စာေပဆိုင္ရာ စိတ္၀င္စားမႈ ေတြကို ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔ျပင္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ (အာ႐ွ-အာဖရိက စာေပစာေစာင္) တခုမွာ "ျမန္မာစာေပ" ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဆရာေရးသားခဲ့တာ ႐ွိပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးထဲမွာ ျမန္မာစာေပ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈအေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး ျဖစ္တဲ့ ဆရာ့ရဲ႔ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ ဘာသာနဲ႔ ေရးတဲ့ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ စာေပဆိုင္ရာ စာအုပ္ေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးေတြကို ခ်က္ကိုစလိုဗက္ ဘာသာသို႔ ျပန္ဆိုထုတ္ေ၀တဲ့ စာအုပ္ေတြလည္း ႐ွိပါတယ္။
ဆရာမင္းလတ္ရဲေခါင္ဟာ ထင္႐ွားတဲ့ ဘာသာေဗဒပညာ႐ွင္ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေ႐ွ႔ဂ်ာမနီ (ယခင္ အေ႐ွ႔ဂ်ာမနီ)၊ ႐ု႐ွားနဲ႔ အဂၤလန္တို႔မွ ျမန္မာစာဘာသာေဗဒ ပညာ႐ွင္ေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္႐ွိပါတယ္။
၁၉၆၇ ေရာက္ေတာ့ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ႏိုင္ငံမွ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ပီကင္းၿမိဳ႔သို႔ ထြက္လာခဲ့ၿပီး အဲဒီမွာ ႐ွမ္းဘာသာစကားကို ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ား အတြင္းမွာ ဆရာမင္းလတ္ရဲေခါင္ဟာ တ႐ုတ္-ျမန္မာ နယ္စပ္တေနရာမွာ ေနထိုင္ရင္း ကြယ္လြန္ခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ႏိုင္ျမင့္သစ္
ရည္ညႊန္း
U Minn Yekhaum- Founder of Burmese Studies in Czchoslovakia ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုပါသည္။
No comments:
Post a Comment